Dag van het erfrecht: voor de gulle opa en/of oma

Vrijdag 16 juni 2023 staat in het teken van het erfrecht. Op deze dag kunnen consumenten kosteloos en vrijblijvend informatie inwinnen bij erfrechtdeskundigen over erfrechtzaken. Jong en oud, iedereen is welkom. Om maar bij de laatste groep aan te haken, is het wellicht leuk iets meer te vertellen over wat je als grootouders aan besparing van erfbelasting kunt doen. Los nog van de wens om je kleinkinderen financieel een steuntje in de rug te kunnen geven. Het kleinkindlegaat is daar een mooi instrument voor.

Kleinkindlegaat
Tegenwoordig zie je steeds vaker in testamenten dat opa en oma iets aan hun kleinkinderen willen nalaten. Dat is met de huidige vrijstelling voor de erfbelasting ook nog eens interessant. Bij een schenking is het belastingvrije bedrag voor een kleinkind gemaximeerd tot € 2.418 per kalenderjaar, maar bij overlijden mag je kleinkind een bedrag van € 22.918 ineens belastingvrij ontvangen. Als de grootouders allebei de vrijstellingen benutten is er zo maximaal voordeel te behalen.

In de meeste testamenten wordt dit vormgegeven door middel van een kleinkindlegaat. Opa en/of oma legateren dan een bedrag ter grootte van de vrijstelling voor het erfrecht aan hun kleinkind en spreken daarbij af dat het legaat pas opeisbaar is als de langstlevende grootouder is overleden.

Althans zo gebeurt dat doorgaans in de praktijk. Spitsvondige adviseurs hebben in de loop der tijd allerlei varianten hierop bedacht om zodoende nog meer erfbelasting te kunnen besparen. Dat de uitvoering ervan in de praktijk voor lastige kwesties kan zorgen, daarover is dan minder goed nagedacht. Ter illustratie een voorbeeld.

Voorbeeld kleinkindlegaat
In dit voorbeeld hebben opa en oma in hun testament bepaald dat de kleinkinderen een legaat ter grootte van hun vrijstelling verkrijgen, welk legaat ten laste komt van het erfdeel van hun ouders en pas opeisbaar is als de langstlevende grootouder is overleden. Een dergelijke clausule wordt vaak opgenomen als het aantal kleinkinderen per kind verschilt, zodat ieder kind per saldo evenveel van opa of oma erft. Hierbij blijft opa of oma het legaat schuldig tegen een rente van 6% per jaar en wordt bij overlijden van de langstlevende grootouder het legaat uitbetaald ten laste van het erfdeel van de ouder van het kleinkind. Als opa of oma maar lang genoeg leeft, kan de vordering plus rente op deze manier flink wat afsnoepen van het vermogen van de betreffende ouder van dit kleinkind.

Belastingheffing
De vraag is of dit ook wenselijk is voor de ouder van het kleinkind zelf. Erfbelasting besparen is leuk, maar het beperkt de ouders wel in hun eigen bestedingsruimte en -vrijheid. Want let wel, zodra dit kleinkind 18 jaar is verliezen de ouders ook nog eens de zeggenschap over de vordering die het kleinkind op deze ouder heeft. Bijkomend effect is dat het kleinkind hiermee ook bepaalde toeslagen kan verliezen. Denk aan zorg- en huurtoeslag of mogelijk minder studiefinanciering krijgt.

Opa en oma realiseren zich dikwijls niet dat de vorderingen van de kleinkinderen In tegenstelling tot vorderingen van hun kinderen wel meetellen voor de belastingheffing. Zolang het kind minderjarig is geven de ouders de vordering van het kleinkind aan in hun aangifte, maar zodra dit kind 18 jaar is wordt dit kind zelf belastingplichtig.

Belasting betalen over iets wat je nog niet hebt gekregen is niet fijn, maar het wordt nog minder leuk als je daardoor ook je toeslagen verliest. Dan zijn zowel de kinderen van opa of oma als hun kleinkinderen met een simpel legaat aan het kleinkind beter af.

Vraag advies
Je erfzaken goed regelen is best lastig. Heb jij vragen over erfrechtzaken, ga dan eens in gesprek met ons en/of een notaris. Wij kunnen je ook doorverwijzen naar een notaris.